Mag ik granen en gluten eten? En welke granen zijn nu eigenlijk wel gezond?
Laten we beginnen bij het begin, de gluten. Wat zijn gluten nu eigenlijk? Het zijn eiwitten in granen die als een soort van lijm werken. Gluten bestaan uit twee stoffen: gliadine en glutenine. Gliadine is een gluteneiwit dat darmontstekingen kan uitlokken (o.a. coeliakie en ziekte van Crohn). Glutenine is een eiwit dat voorkomt in een aantal soorten granen zoals tarwe, spelt en kamut. Glutenine vormt samen met het eiwit gliadine de "gluten" in een deeg en worden door ons de glutenvormende eiwitten genoemd. Het zijn toxische stoffen die door het graan worden aangemaakt om zich te beschermen tegen allerlei schimmels, bacteriën, virussen enzovoort. Oei, een toxische stof; dat klinkt wel heel erg fout, toch? Wel dan zal het je misschien ook wel verbazen dat alle beschermende en geneeskrachtige stoffen in planten, kruiden, groenten, fruit enzovoort toxische stoffen zijn. Je hoeft niet verder na te denken om te begrijpen hoe het dan komt dat sommige mensen reageren op deze stoffen.
Heel simpel uitgelegd; een heel klein beetje toxische stof geeft een kleine prikkel aan ons lichaam. Nu dat hoeft niet altijd slecht te zijn en gluten wil ook niet altijd zeggen dat het ongezond is. Veel granengewassen worden gemanipuleerd en daar ligt vaak al één probleem.
Het is eigenlijk niet juist als men zegt ‘ik kan niet tegen gluten’ Wat wel correct is, is dat we er darmklachten van kunnen krijgen. Alleen zijn het niet altijd direct de gluten waar mensen op reageren maar meestal is er een onderliggend probleem (tenzij het gaat om mensen met coeliakie). Vaak voorkomende bijkomende klachten aan darmklachten zijn depressieve gedachten, stemmingswisselingen, acne, eczeem, chronische vermoeidheid, migraine, fibromyalgie... te veel om op te noemen.
Als je bovenstaande klachten hebt en er is geen duidelijk medische oorzaak vastgesteld, dan zou ik je aanraden om een Boost Your Energy traject te volgen bij het Gezondheidshuis. Tijdens dit traject gaan we vier tot zes weken geen gluten te eten en ga we voelen hoe ons lichaam reageert, ben je bv energieker en verminderen of verdwijnen de vervelende klachten? Dat is dan zeker een aanwijziging dat je lichaam niet in staat is om de gluten op een correcte manier te verwerken.
Natuurlijk gaan we ook graag met je aan de slag als je gezondheid echt niet optimaal is. We hebben daarvoor ons Boost Your Health Traject.
Nu dat was het stukje over de gluten, want gluten en granen gaan vaak samen. Vaak granen eten leiden ook tot klachten en overgewicht.
Ons lichaam is eigenlijk niet gemaakt om granen te verwerken. Ook tijdens de oertijd werden er geen granen gegeten. Granen werden pas gegeten toen er meer en meer landbouw kwam. Zo werden onze genen ook aangepast maar in tegenstelling tot wat sommige mensen misschien wel denken, gaat dit echt niet zo snel als je denkt. Nu kan je bijna niets meer bedenken of het is gemaakt met een of ander graan. Ook rijst, mais, aardappelen staan bij sommige mensen dagelijks of meerdere keren per week op het menu. Het is dus een interessante vraag of de granen zelf het probleem zijn of de overmaat eraan. Ik hoor je al denken; ja maar zoveel brood/koekjes.... eet ik toch niet hoor. We gaan op restaurant en krijgen wat brood bij de sla, als starter... en ja zelf bij onze pasta!?
Er worden regelamtig broodjes besteld op het werk voor de lunch en als er een vergadering is, is het negen van de tien keer een broodjeslunch... toch? Dat was toch bij mij toen ik nog in een groter bedrijf werkte. Ondertussen is het gelukkig vaak ook al wat anders, toch wordt er vaak elke maaltijd en elk tussendoortje wel iets van gluten gegeten. Veel mensen eten én bij het ontbijt, én bij de koffie, én bij de lunch, én in de namiddag, bij het avondeten én voor de tv iets van gluten.
Denk aan brood, crackers, koekjes, muesli, cruesli, cake, pizza, tortilla, pannenkoeken etc. Zelfs als je dat allemaal niet eet, dan krijg je het wel binnen via andere voeding. Bijna 80% van de producten in de supermarkt bevat gluten. Het is niet omdat je geen brood eet dat je geen gluten zou binnenkrijgen. Kijk hieronder maar even voor de lijst... hij is eindeloos.
Graanproducten: alle soorten gewoon brood, crackers, ontbijtgranen, gebak, koeken, pasta, noedels, vermicelli, pizza, meel, bakmixen, couscous en bulgur.
Producten met een (mogelijk) glutenbevattend bindmiddel: (instant) soepen, bouillon(blokjes) en sauzen als ketchup, worst, mayonaise, sojasaus, marinades gehakt en snoep.
Veel soorten ijs en desserts
Vlees en vis: onbewerkt vlees of vis bevat geen gluten. Bij de bewerking van vlees en vis kunnen er echter wel gluten aan het product worden toegevoegd. Gluten kunnen zitten in paneermeel, marinade of in een kruidenmengsel. Ook vleeswaren kunnen gluten bevatten. De slager verkoopt ook glutenbevattende producten.
Bijna alle vegetarische burgers/vlees-vervangsommige bevatten gluten. Seitan is hier een voorbeeld van, dit is namelijk gemaakt op basis van tarwe.
Zuivel: naturel melkproducten zijn glutenvrij. Zuivelproducten met toevoegingen kunnen wel gluten bevatten. Denk hierbij aan smeerkaas en buitenlandse kazen.
Dranken: voor verschillende dranken worden granen als grondstof gebruikt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bier, dit is van nature dan ook niet glutenvrij.
Dan kan je zeggen, ja maar ik bak mijn brood zelf, ...op veel etiketten van broodbakmixen zie je gluten nog een keer extra op het etiket staan. Ze zijn dan extra toegevoegd aan het meel dat van zichzelf ook al gluten bevat. Vermijd deze broodbakmixen dus en trouwens ook de broodbakmixen met allerlei toevoegingen op het etiket, zoals suikers, dextrose en mout.
Veel oude graanrassen (maar ook knollen en wortelgewassen) bevat ten deels amylose als zetmeelstructuur. Nieuwe tarwerassen bevatten weinig amylose, maar vooral amylopectine. Door veredeling van tarwe – die ook is toegepast op veel aardappel-mais-, rijstgewassen – zijn er steeds meer voedingsmiddelen gekomen met een hoog mylopectinegehalte. Er zijn zelfs mais rassen waar amylose helemaal niet meer in voorkomt. En dat vormt voor onze gezondheid een groot verschil. Amylopectine is namelijk een snel af te breken zetmeel dat snel in suikers wordt omgezet in onze spijsvertering, terwijl amylose dat veel minder is. Bij snel af te breken zetmeelstructuren moet onze alvleesklier meer insuline maken, vindt er sneller vetafzet plaats en hebben onze darmbacteriën minder voedsel. De veel langzamere amylose kan niet zo snel in suiker worden omgezet. Rust voor onze alvleesklier, maar ook weldadig voor onze darmbacteriën. Een deel van het zetmeel wordt in dit geval omgezet in korte-keten-vetzuren: hét voedsel waar onze darmbacteriën hun energie uit moeten halen. Het probleem van granen met een hoog amylosegehalte werd ook door Montignac al naar voren gebracht. De overmaat aan snelle suikers kan leiden tot overgewicht, insulineresistentie, diabetes en in hun kielzog zelfs tot Alzheimer (wat wel diabetes type 3 wordt genoemd). Maar dat is natuurlijk weer een heel ander verhaal. Toch hangt alles samen. Zoals je ziet, komt een klacht nooit alleen en meestal niet van één ingrediënt.
En dan nu iets meer over granen. Veel granen zijn geraffineerd. De gerafineerde granen zijn diegene die gefilterd zijn van alles behalve de zetmeel. Het is echt niet zo dat alle granen gezond of ongezond zijn. Maar het maakt natuurlijk wel uit of je de ongeraffineerde granen eet of de geraffineerde granen die in alle supermarktproducten verwerkt zijn. Bij geraffineerd graan wordt het deel dat juist wél voedingswaarde bevat verwijderd! Geraffineerd graan levert daarom bijna geen bijdrage aan je vezelinname. En laat dat nu enorm belangrijk voor een goede darmgezondheid om voldoende van die vezels binnen te krijgen. Wist je dat onze darmen zeker 30 tot 40 gram vezels nodig hebben per dag?! Wij werken met verschillende vezels van o.a. RainPharma en Energetica Natura.
Geraffineerde granen zoals bloem leveren niet voldoende voedingsstoffen op. De minderalen en spooren elementen zijn er uit gehaald. Deze mineralen en sporen elementen hebben we heel hard nodig, voor elke functie in ons lichaam, omdat ze bij elk proces in ons lichaam een rol spelen. Als gluten voor zo veel ellende kunnen zorgen, moeten we dan overschakelen op meer peulvruchten, aardappelen of glutenvrije granen? Nee, want ook dat aten we niet als oermens. Bovendien bevatten ook glutenvrije granen en peulvruchten weer allerlei antinutriënten als lectines,... En ook die kunnen heel wat gezondheids- en darmproblemen veroorzaken bij een overmaat. Ook pseudogranen als quinoa en amaranth bevatten lectines en saponines. Overdaad schaadt en dat geldt voor elk voedingsmiddel!
Hier enkele (speudo) granen waar ik wel achter sta. Elk met zijn eigen gezondheidsvoordelen.
Haver : Bevat relatief veel eiwit ten opzichte van andere granen, maar ook silicium, magnesium en een heel speciale stof die het immuun-systeem ondersteunt Kamut : Een graan met een zachte smaak. Het bevat veel glutamine en de stof betaïne. Rogge : Een redelijk goede bron van chroom, fyto-oestrogenen (zogenoemde lignanen, zie weetje Fyto-oestrogenen) en behoorlijk wat mineralen als chroom, mangaan, magnesium, selenium en ijzer. Boekweit : Wordt net als quiona ook bij de granen geteld, maar is in feite geen graan. Boekweit heeft een paar unieke gezondheidsvoordelen: het groeit op arme grond, het is glutenvrij, het is een prachtig bindmiddel en heeft een veel lagere glycemische lading dan tarwe. Quinoa : Is ook geen graan, maar wordt wel vaak onder de granen genoemd. Quinoa is goed voor het milieu én goed voor ons: het is een volwaardig plantaardig eiwit (hoewel het niet heel veel eiwit in totaal bevat) het wordt in onze spijsvertering langzaam in glucose gesplitst, is gemakkelijk verteerbaar en het is bovendoen glutenvrij. Amaranth : Glutenvrij pseudograan, bevat ook relatief veel eiwit en bovendien ook alle aminozuren. Heeft ook een matig effect op de bloedsuikerspiegel. Pas op het moet 100% Amaranth zijn. Spelt : Geschikt om te telen zonder gebruik van pesticiden en heeft weinig bemesting nodig. Bovendien groeit het ook op minder vruchtbare gronden. Zuivere spelt is veel minder ‘doorveredeld’ als tarwe en geeft daarom bij het gros van de mensen minder klachten. Let wel op de etiketten: veel speltbroden in de supermarkt bevatten overwegend moderne tarwe!
De gezondste voedingsadviezen die ik je kan geven is varieer! Eet zeker niet bij elke maaltijd granen. En nog beter; eet ze meer niet dan. Varieer in alles wat je eet ook in de soorten granen en pseudogranen. Dat geeft de minste kans op overgevoeligheids reacties. Ten slote, voel wat voeding met je doet. Sommige mensen kunnen prima tegen granen, anderen helemaal niet. Als graan je niet goed bekomt, omdat je er moe of te zwaar van wordt, of er darmklachten van krijgt, eet het dan niet.
Wil jij ook graag een antwoord op je gezondheidsvragen of zit je met vervelende huidproblemen? We hebben HIER enkele trajecten uitgewerkt voor je gezondheid of om af te slanken en HIER om je huid te verbeteren.
Liefs
Anouschka